İLÇEMİZİ TANIYALIM

Rakım 907 m
Yüzölçümü 833 km2
Nüfus 17.554

Şefaatli ilçemiz, İç Anadolu Bölgemizin Orta Kızılırmak bölümünde yer alır. İlçe merkezi, Karasu ve Aksu çaylarının birleştiği vadi tabanında kurulmuştur. Ankara- Kayseri demiryolu ilçe merkezinden geçer.
Doğu ve Kuzeyden Merkez İlçe, Batıdan Yerköy, Güneyden Boğazlıyan, Nevşehir,Kozaklı ve Kırşehir- Çiçekdağı ile komşudur.
Şirin, güzel, tipik bir Anadolu yerleşim birimidir.

İlçe halkının büyük bir kısmı geçimini tarım ve hayvancılıktan sağlar. Yetiştirilen ürünlerin başlıcaları arpa, buğday, nohut, mercimek, şeker pancarı, fasulye, soğan, fiğ, korunga, yonca,üzüm, elma ve ayvadır. Büyük ve küçükbaş hayvancılığın yapıldığı ilçede beslenen hayvanların başlıcaları sığır, koyun, ve Ankara keçisidir.

İl merkezine uzaklığı 41 km olup yolu asfalttır.

Osmanlı döneminde ufak bir köy olan Şefaatli, Cumhuriyet döneminde Ankara Kayseri demiryolu hattının hizmete açılmasından sonra gelişmeye başladı. 1954 yılında Yozgat'ın ilçesi oldu.

İlçemiz toprakları üzerinde dağ olarak niteleye bileceğimiz kayda değer bir yükseklik yoktur. Genel arazi görüntüsü, Delice Irmak' ın iki yanında uzanan dalgalı düzlüklerdir. Bu dalgalı düzlükler ilçe sınırları dışındaki yayla ve dağlara kadar uzanırlar. Karanlıkdere vadisi, Delice'nin içinden geçtiği bağ ve bahçelerle dolu güzel manzaralı bir çukurluktur.
İlçemiz arazisini oluşturan dalgalı düzlükler, Delice Irmak'ı besleyen küçük derelerle sık sık yarılırlar. Aksu ve Karasu suları Şefaatli merkezinde birleşerek, Delice ırmak adını alır. Bahar aylarında Delice Irmak'ı besleyen çok sayıda küçük derelerin yatakları, tepeleri yararak Delice ırmak'a ulaşır.
İlçe arazimizdeki düzlükler, yeşil şeritler halinde akarsu kıyıları boyunca, bazen daralan, bazen genişleyen topraklar şeklinde uzanır. Bu humuslu topraklar arazi yapımızdaki en verimli ekim alanlarıdır.
İlçemizde göl yoktur. Fakat Hüyükkışla göledi önemli sulama göledi sayılan bir su birikintisidir.

İlçenin başlıca akarsuları, Delice ırmak ile onun kollarından olan kanak çayıdır. Çevredeki küçük dere özleri toplayan kanak çayı Şefaatli ilçe merkezinde karacaali özüyle birleşerek, delice ırmağı oluşturmaktadır. Bu akarsuların hepsini yaz mevsiminde suları çekilmekte çoğu küçük derelerde de kurumaktadır. Baharda ise, kar erimeleri ve yağışlarla su seviyeleri yükselmektedir.

İlçenin iklimi, il genelinde olduğu karasal iklim olmakla beraber, kışları il merkezine göre daha yumuşaktır. Bu özellik Karanlıkdere vadisinde daha da belirginleşmiştir. Yazların sıcak ve kurak kışların soğuk ve sert geçtiği ilçede,yağış mevsimi ilk ve son bahardır.
Yarı kurak iklimden dolayı, bozkırların geniş yer tuttuğu ilçede vadi tabanları özellikle Karanlık dere vadisi kavak.söğüt ve çeşitli meyve ağaçlarıyla güzel bir manzara oluşturmaktadır.Orman alanları ise yok denecek kadar azdır.

İlçenin nüfusu 2011 yılı adrese dayalınüfus sayımına göre 17.554 kişi olup 9.996'si ilçe merkezinde 7.558'ü ise köylerde yaşamaktadır.

En önemli gelirleri tarım ve hayvancılık olan içlenen Hüyükkışla, Kuzayca, Gülistan göletleriyle sulu tarım arazisi genişlemiştir. Bu alanlarda; fasulye, şeker pancarı, soğan ve patates; kuru tarım ürünlerinde ise buğday, arpa, nohut ve mercimek gibi ürünler yetiştirmektedir. Karanlıkderede ise iklim daha ılıman olduğu için üzüm, ayva ve elma gibi ürünlerde bol miktarda üretilmektedir.
İlçede mera ve tarım hayvancılığı yaygındır. Daha çok et ve süt verimi yüksek olan büyükbaş hayvanlar beslenmekte olup, küçükbaş hayvanlarda da koyun ve keçi besiciliği yapılmaktadır. Bu durumun özellikle yem bitkileri (yonca,korunga,fig)üretimin yaygınlaşmasına yol açmıştır.


Yolların genişliği bakımından köylerimize göre ilçe merkezimiz daha şanslıdır.İlçemiz merkezinde ana cadde ve sokaklar 20' km asfalt yollarla birbirine bağlanmış ve ilçe içi ulaşımda problem kalmamıştır.fakat kasaba ve köylerle bağlantı stabilize yollarla sağlana bilmektedir.Şefaatli'yi Yerköy'e ve Yozgat'a bağlayan karayolu asfalt olmasına rağmen yetersizdir.

TARİHİ ESERLER

1-ŞEFAATLİ KÖPRÜSÜ

Delice ırmağın büyük bir kolu olan, Aksu Irmağı üzerindedir. Dünden bugüne Yozgat Şefaatli bağlantısını sağlayan en önemli köprüdür. Kitabesinden ve çevre yaşlılardan öğrenildiğine göre, 1322 yılında yapıldığı anlaşılmaktadır. H. 1322, Miladi 1894-95 tarihinde kesme taştan yapıldığı bilinmektedir.
Köprünün kemer açıklığı 8, yüksekliği 3.20 m.dir. 2 sağment kemerli olup, kaynak tarafından 2 yuvarlak mahmuzu vardır. Uzunluğu 26.5- eni 5 metredir. Korkuluk duvarlarının yüksekliği yarım metredir.
Köprünün kitabesinde, Eski Türkçe ile şu güzel ifade yazılıdır.

"hazret-i Abdülhamid-i kam-bin
Şah-ı devran zııl'ı Rabbü'l-alemin
Sayesinde azm idüp Cevdet kulu
Köprüyü ta'mir ile eyledi methin
Mısr'ı-ı tarihini ilka iden
Feyz-i ilham-ı ilahidir hemin
(sene gurre-i Recep-1322)

Köprünün yapımı ile ilgili en yaygın rivayet şu şekildedir.
Çapanoğlu, Yozgat Büyük Caminin yapımı için Nevşehir'den aldıkları taşı Şefaatli'nin içinden geçirirken, aksu ırmağından geçmek mecburiyetindedir. Çapanoğlu Camiinin bir an önce bitirilmesini arzu etmektedir. Kağnılarda bu yüzden çok çabuk gidip gelmektedirler. Fakat o gün olanlar olur. Kanak yine taşmış, aksu ırmağı geçit vermemektedir. Taşlar gecikince Çapanoğlu' dan emir gelir. Tüm kağnılar taşları ırmağın kenarına yıksın. Hemen köprü yapılsın ve kağnıların hızı kesilmesin. Denilen hemen yapılır. Bugünkü köprü o gün yapılan köprüdür.

PAŞAKÖY CAMİİ

Bilindiği gibi Yozgat yöresinde, Çapanoğulları'nın yaptırdığı çok sayıda camii var. Paşaköy camii'nin bu standartların dışında olduğu, mabet içine girer girmez fark ediliyor. İşlemelerde detaya daha çok önem verilmiş. Paşaköy camii, Yozgat'taki ahşap camilerin en güzel işlenmiş olanı. Duvarlarda, yakın zamanda çizilmiş olduğu belli olan resimler vardır. Kötü badana, tüm diğer camilerimizde olduğu gibi bu camimizde de sanat eserlerine duvar yazılarına zarar vermiş.
Camii içinde sol duvarın arka tarafında bir kitabe var. Üzeri kötü şekilde boyanmış, fakat yazılar okunuyor. Bu kitabeden camii yapılış tarihini H.1187(1770) olarak öğreniyoruz. Bu yazıda "Binai-Çerkes Mehmet Paşa sene 1187" ve "Tamir, Ya'kub Muzaffer 1313"^yazmaktadır.
Camiinin avlusunda, caminin arka duvarı dibinde Tokmak Hasan Paşa'nın mezarı var. Mezar taşı yumuşak bir taştan yapılmış olduğundan, kitabesindeki yazıların bir kısmı dökülmüş.
Okuna bildiği kadarıyla kitabede şu ifadeler vardır.
" Hüve'l Halluku'l-Baki...Hazret. bakma mezar taşıma. Bilmez. benim ta gelince başıma. Binikiyüzüç senesi Muharremü'l- haramının yiğirdiği yedinci günü Tokmak Hasan Paşa bin İsmail Bey Ruhu İçün el-Fatiha."

KAZLIUŞAĞI KÖYÜ CAMİİ

Camii kesme taştan yapılmış. Kitabesinde H.1258 tamir edildiğini öğreniyoruz. Camiinin kürsüsü gibi duvara kömülmüş. Buraya pencere içinden bir merdivenden geçiliyor. Bilinmeyen mimarının sanatını taşa yapıya döktüğü nefis bir mimari tarz. Camii içi ve planı, karşılaştırılmalı düşünüldüğünde aynı mimar tarafından yapılmış olabilirler düşüncesi uyandırıyor. Camii yapılışındaki rivayette de mimarinin kendisi kadar güzel.

YEŞİLYURT CAMİİ

Bu güzel mabet, hayırsever hemşerimiz merhum, Hacı Nuri Yeşilyurt(d.1915-Ö.28 Eylül 1961) tarafından yaptırılmıştır. Binanın yapımına 1955 yılında başlanmış ve 1958 yılında hizmete girmiştir. Yapımda 800 yıl önce yapılan Ankara Aslanhane Camii planı örnek alınmıştır.camii kürsüsündeki ardıç süslemeler,sonraki yıllarda H.Nuri Yeşilyurt'un oğlu Yozgat eski senatörü İsmail Yeşilyurt tarafından yaptırılmıştır.Sanat değeri çok yüksek olan bu ardıç süslemeler.Amasya'da özel olarak yaptırılmıştır.

DOĞAL GÜZELLİKLER

KARANLIK DERE

Şefaatli ve çevre köy sakinleri Aksu'ya da,Karasu'ya da kanak adı vermişlerdir.bu iki akarsu Şefaatli merkezinde birleşir ve resmiyette Delice ırmak adını alır.Ama biz deliceye kanak deriz.Aksu ve Karasunun birleşmesi ile Delice adını da alan kanak,Şefaatli ilçe merkezinden çıktıktan sonra,Karanlık dere mevkiine girer.karanlık dere Şefaatliden başlar,Yerköy'ün üstlerine yüksek tepeler arasından kıvrım kıvrım akarak devam eder.Delicenin derin vadi içinde akarken,etrafında yemyeşil bir kuşağı vardır.Delice ırmak kıvrıldıkça bu yeşil kuşakta kıvrılır.bu yeşil kuşağın içinde kavak,söğüt ağaçları ile birlikte,elma,ayva,armut,erik ağaçları da boy verir.iklimi yumuşak olduğu için nar bile yetişmektedir.Ayrıca karanlık dere,her türlü bağ bahçe ürünlerinin yetişmesi için de en uygun yerdir.karanlık derenin gül üzümleri de çok meşhurdur.